GEBELİKTE ŞEKER YÜKLEME TESTİ
Gestasyonel diyabet ( gebelik şekeri ) tanısı konulması amacı ile istenilen bir tarama testidir.
Neden gebelik şekeri tanısı konulması önemlidir?
Gebelikte kan şekerinin yüksek olması hem bebek hem anne sağlığı üzerinde, ve ileriki hayatlarında sorun çıkararır, gebelik sırasında tanısının konulması önemlidir.Gebelik şekeri, gebelikte en sık görülen medikal hastalıktır. Gebelik, şeker hastalığı oluşumu için gerekli olan her türlü ortamı sağlar.
Gebeliğin ilk yarısında ; hormonlar özellikle östrojen hormonu annenin pankreasından insülin sağlanmasını arttırır. Glikoz üretimi de fazladır. Pankreasdan salgılanan insülin ile kan şekeri normal hatta düşük olur. Gestasyonel diyabet olacak olan gebenin bu evre de açlık kan şekeri normal çıkabilir.
Gebeliğin ikinci yarısında; bebeğin eşinin ürettiği hormonlardan en önemlisi human plasental laktojen yine gebelikteki diğer hormonlar insüline karşı bir direnç oluşturur. Yani insülin var iken daha az etki eder, yada etki etmesi daha geç olabilir. Kan şekerinden, karaciğerden glikoz yapımında da artış vardır. Kan şekeri %30 artar. Fakat İnsüline karşı direnç olduğu için , pankreasın ürettiği insülin kan şekerini normal düzeyde tutmak için yeterli olmaz. O zaman gebenin pankreası 2-3 kat daha fazla çalışır.Eğer pankreasın rezervi gebelik sırasında iyi ise o zaman kan şekeri normal düzeyde devam eder .Gebenin pankreası , insülin depoları, insülin rezervi yetersiz ve gebelik öncesi bir insülin direnci var ise, pankreas rezervi yeterli gelmez. Dolayısı ile kan şekeri istenilen seviyeye düşmez. Hiperglisemi dediğimiz kan şekeri yüksekliği karşımıza çıkar.
Şeker yükleme testi ile pankreas rezervinin yeterli olup olmadığını öğrenmek için pankreasa bir uyarı vermemiz gerekir. Test sonucuna göre gestasyonel diyabet tanısı konulduğunda, gebelik sırasında kan şekerinin belirli hedef düzeylerde tutulması için öncelikle diyet ve egzersis önerilir.
İstenilen değerler:
Açlık kan şekeri: < 95
1. Saat: <140 mg
2.Saat: < 120 mg
Kan şekeri yüksek ise direkt fetüse gider. Fetüsteki glikoz fetüsün pankreasını uyarır, insülin üretimini artırır. İnsülin büyüme hormonu gibi etki yapar ve fetüsün vücudunda yağ depolamasını arttırır. Bebek kilo alır.(İri Bebek)
Kan şekerinin yüksek olması yine amnion sıvısının (gebelik kesesindeki sıvı) fazla olmasına (polihidroamnios) durumuna yol açar.
Polihidroamnios; erken membran rüptürü , erken doğum , çocuğun eşinin erken ayrılması gibi problemler oluşturabilecek bir komplikasyondur.
Kan şekerinin yüksek olması bebeğe giden kan akımında problem oluşturabilir. Bu durum bebekte eritrositlerin fazla olmasına neden olabilir.
Akciğer gelişimi için gerekli olan maddenin yapımını geciktirir. Dolayısı ile diyabetik olan annelerin bebeklerinde akciğer gelişimi normal bebeklere göre daha geç olur.
Doğumda solunum sıkıntısı nedeniyle yeni doğan yoğun bakımında daha uzun üzere kalabilir.
Doğum sırasında göbek kordonu kesildikten sonra bebeğin pankreası fazla çalışmaya alıştığı için , glikoz da anneden kesilince bebeğin kendi glikoz depoları kullanılır. Böylece kan şekeri düşer, buna bağlı olarak da yine yeni doğan yoğun bakımı ünitesine yatışlar artar.
Diyabet annelerin bebeklerinde, ileride kalp hastalığı, diyabet , bir takım tam kanıtlanmamış olmakla beraber otizm , dikkat eksikliği gibi hastalıklara zemin hazırlamış olur.
Hiperglisemi olmaması için anneye gebelik sırasında , gebelik şekeri olup olmadığının tanısının konulması gereklidir. Bu tanı, ancak yükleme testi ile konulabilir.
Şeker Yükleme testini ne zaman yapmak gerekir?
24-28. haftalar arasında yapılmalıdır.
24-28. haf
tadan önce yapılması gereken gebeler
-Önceki gebeliğinde gebelik şekeri olanlar
-Daha önce insülin direnci olanlar
-BMİ yüksekliği olanlar
-Polikistik Overi olanlar
-Ailedsinde diyabet öyküsü olanlar
-iri bebek öyküsü olanlar
-Konjenital anomalili bebek doğuranlar
Bu gebelerde test sonucu normal ise, 24-28 . haftalar arasında testi tekrarlamak gerekir.
Test Nasıl Yapılır?
Gebeler tarafından kolay tolrere edilir. Test sırasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır .
En az 8 saatlik bir aç
lık olması gerekir. (su içme de bir kısıtlama yok.)
Son 3 gün içerisinde karbonhidrat tüketimini kesmemesi gerekir.
Test sabahı 75 gr glikoz 5 dakika içerisinde içirildikten sonra , önce açlık, sonra 1.saat ve 2. Saat kan şekerine bakılır.
Bu sonuçlardan bir tanesi normalin üstünde ise gebelik şekeri tanısı konulur.
Test yapılan her 100 gebenin 2 ila 5’inde bulantı, kusma gibi şikayetler olabilir.
Bu gebelerde test tekrarı veya alternatif tarama düşünülebilir.
Hangi gebelerde şeker yükleme testi istenmez?
Obezite cerrahi geçirenler, özellikle midenin bağırsaklara baypas edildiği operasyonlar geçirenlerde bu test istenildiğinde %70’ine yakınında hipoglisemi olabilir.
Bu gebelerde gestasyonel diyabet olup olmadığını nasıl anlayabiliriz?
•Gestasyonel Diyabet gebelik bittikten sonra hormonlar vücuttan çekildiği için geçebilen bir durumdur. Fakat altta yatan bir insülin direnci yatkınlığı var ise, (1/3’ünde) bozulmuş glikoz toleransı veya diyabet gelişme riski vardır. Gebelikte gestasyonel diyabet tanısı konulan gebelerin doğumdan sonra test tekrarı yapmaları gerekir.
Test doğumdan 6 hafta veya ilk 3 ay içerisinde yapılması istenir. Bu gebelerin yarısına yakınında ileriki hayatlarında (10-20 yıl içerisinde) Tip II diyabet gelişme olasılığı vardır. Bu neden ile gebelik şekerinin tanısının konulması aynı zamanda anne sağlığı ve toplum sağlığı için önemlidir.
Eğer insülin direnci var ise yaşam şekline, sağlıklı beslenmeye, egzersizlerine dikkat ederek belli kontrollerini yaparak şekerin oluşturduğu olumsuz durumlardan anne kendini koruyabilir.
İlk şeker yükleme testinden sonra , yıllık açlık kan şekeri, daha sonra ise 3 yılda bir şeker yükleme testi ile ileride gelişebilecek Tip II diyabet tanısı önceden konulabilir. Covid-19 pandemisi döneminde eğer şeker yükleme testi yapılamayacak ise alternatif tarama,cdoğum sonrası şeker yükleme için ise ilk 3 ay içerisinde değil de 6-9 ay içerisinde pandemi süreci bittikten sonra da bu test yapılabilir.